Khác biệt về yêu cầu cần đạt ở bài NLXH trong chương trình GDPT

ĐƯỜNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VIẾT NGHỊ LUẬN XÃ HỘI TRONG CHƯƠNG TRÌNH

Sự khác biệt trong yêu cầu về bài NLXH ở các khối lớp là gì?

• Lớp 6 học sinh chỉ cần trình bày được ý kiến của mình, đưa được ra lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ ý kiến đó. Ở khối lớp này chưa có yêu cầu về chất lượng hay kiểu dạng bằng chứng. Lựa chọn các kiểu bằng chứng dễ tìm, dễ tiếp nhận để hướng dẫn cho học sinh thực hành.

• Lớp 7 yêu cầu đã cao hơn ở cả 3 yếu tố của nghị luận: Ý kiến phải rõ ràng quan điểm (tán thành hoặc phản đối), lí lẽ cần rõ ràng (yếu tố rõ ràng lẽ ra nên có các chỉ báo chi tiết hơn), bằng chứng cần đa dạng (dùng các dạng bằng chứng khác nhau). Ở lớp này chưa yêu cầu yếu tố “thuyết phục”.

• Lớp 8 yêu cầu gần giống như lớp 7 về ý kiến: rõ ràng quan điểm (tán thành hoặc phản đối), lí lẽ và bằng chứng đều được yêu cầu “thuyết phục'“. Như vậy bằng chứng vừa cần đa dạng (nhiều dạng khác nhau trong 5 loại bằng chứng chính), vừa cần sát với quan điểm, có tính chính xác cao; lí lẽ cũng cần phù hợp với dẫn chứng và quan điểm, phải phục vụ và chứng minh cho quan điểm. Nếu bạn còn băn khoăn thế nào là một bằng chứng thuyết phục vui lòng đăng kí thêm khóa học Nghị luận: kiến thức thể loại và nhận diện kiểu bài của TS Phùng Diệu Linh.

• Khác với kiểu bài trình bày ý kiến ở lớp 6,7,8; lớp 9 yêu cầu viết kiểu bài luận vấn đề- giải pháp. Các vấn đề và giải pháp cần có căn cứ, thuyết phục người đọc người nghe bằng lí lẽ bằng chứng.

  

  • Lớp 10, 11, 12 học sinh tiếp tục thực hành kiểu bài trình bày ý kiến nhưng mức độ đã cao hơn cấp THCS.

  • Lớp 10 chương trình không đưa ra yêu cầu cụ thể nhưng dựa vào mạch phát triển từ THCS ta có thể thấy mức độ yêu cầu chắc chắn đã phải cao hơn lớp 9, tức là cần có quan điểm rõ ràng, lí lẽ và bằng chứng đa dạng, thuyết phục. Lớp 10 có thêm kiểu bài thuyết phục và luận về bản thân. Cả 2 dạng này đều đòi hỏi yếu tố cá nhân cao, giàu cảm xúc.

  • Lớp 11 yêu cầu rất rõ về bài viết. Không chỉ có quan điểm rõ ràng mà yêu cầu hệ thống luận điểm cần chặt chẽ, logic. Yêu cầu đối với lí lẽ và dẫn chứng cũng rất cao: chính xác (từ các nguồn uy tín), tin cậy (chất lượng dẫn chứng tốt), thích hợp (phù hợp với luận điểm), đầy đủ (phong phú, đa dạng các kiểu dẫn chứng)

  • Lớp 12 yêu cầu giống lớp 11 nhưng nhấn mạnh thêm phần trao đổi với ý kiến, quan điểm trái chiều. Lưu ý, đưa quan điểm trái chiều là để phản bác và bảo vệ quan điểm của mình (đã trình bày từ đầu bài), để phản bác chúng ta cũng cần dùng bằng chứng và lí lẽ. Lớp 12 yêu cầu rõ thêm về biểu cảm và thuyết minh (cung cấp thêm thông tin). Tuy nhiên thực tế thì yếu tố biểu cảm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong văn nghị luận từ lớp 6, tất cả các lớp đều nên có yêu cầu này.